Wat je bij mij
niet terug vindt in het rijtje met gelukmakers is religie. Ik groeide nochtans
op met een moeder die ons elke week meenam naar de kerk, zelfs nog nadat we
achttien jaar of ouder waren. Ik kreeg godsdienstlessen op school, ken redelijk
wat verhalen uit de bijbel, maar het zegt me niets.
Geloven in een god kan ik niet. Anderen overtuigen om erin te geloven nog minder. Aanvaarden dat ooit gevochten en gedood werd om je eigen geloof op te dringen aan een ander vind ik zelfs onmogelijk.
Voordat ik aan deze blog begon heb ik op Wikipedia
uitleg over vijf verschillende godsdiensten opgezocht. De volgende foto's geven volgens mij enkele typische kenmerken van de godsdiensten voor. Dat betekent niet dat ik op deze manier wil stereotypen toekennen. Ik vind het gewoon mooie beelden.
Christendom
Jodendom
Islam
Hindoeïsme
Boeddhisme
Er stonden redelijk veel bronnen bij de uitleg dus ik ga ervan uit dat ze ook redelijk geloofwaardig zijn. Waarin ik me bij elke godsdienst kan vinden zijn de waarden. Naastenliefde, respect voor alles wat leeft, verdraagzaamheid, hulpvaardigheid,… maar moet dat opgedrongen worden? Die waarden kunnen toch ook gewoon uit de mens komen, zonder stok achter de deur (je zal in de hel terechtkomen als je deze waarden niet naleeft, de hemel zal buiten bereik zijn)? Ik heb respect voor de hindoeïstische geneeskunst en ze hebben gelijk met hun gezonde gewoontes maar alles komt voort uit goden, dus dat spreekt me niet aan. Het boeddhisme kent geen ‘wetten’ die nageleefd moeten worden, het is een leer die zegt dat je fout gedrag best vermijdt, het goede onderneemt en je eigen geest ontwikkelt. Zo kan je definitief van lijden verlost worden en bij je volgende reïncarnatie een beter leven hebben. Reïncarnatie is niet mijn ding maar dat je slechte dingen best vermijdt, goede dingen moet ondernemen en je daarbij goed voelen en ontplooien, daar kan ik me wel in vinden. Boeddhisten geloven ook dat het belangrijk is dat je leven in balans is. Je moet luisteren naar je lichaam, je moet verlichting van je geest nastreven, bijvoorbeeld met behulp van meditatie. Dit kan mij ook helpen, bijvoorbeeld als ik niet kan slapen, dan probeer ik te 'mediteren', ik begin het nog maar net te leren maar ik geloof dat het verschil kan maken.
Van de Dalai Lama zijn heel wat wijze gezegdes te vinden, die ook zeer zinvol zijn voor mensen die niet gelovig zijn.
Verder vond ik in de cursus nog een vermelding van twee niet-theïstische
levensbeschouwingen. Die zocht ik even op om zeker te zijn dat ik weet waarover
ik het heb.
Het positivisme
is de opvatting dat alleen de empirische wetenschappen geldige kennis opleveren. Kennis kan dus enkel verworven
worden door het correct toepassen van de wetenschappelijke methode en hierdoor wordt elke klassieke vorm van metafysica en andere kennisgronden verworpen: kennis
is alleen mogelijk aangaande de wereld der verschijnselen. De term duidt op een
filosofie die zich enkel op waarneembare feiten
baseert en alle metafysische filosofie en theologie, alsook normatieve kennis
of ethiek en breder alle kennis die niet zintuiglijk
controleerbaar is, verwerpt. Dit wordt in het positivisme gekoppeld aan het
typische geloof in de vooruitgang van de mensheid in de richting van een
positieve, op praktijk gerichte wereldbeschouwing. Positivisme gaat ook vaak gepaard met sciëntisme, de overtuiging dat de wetenschap een
antwoord zal bieden op alle problemen. Deze stroming was vooral populair in de
tweede helft van de 19e eeuw, maar kende in de 20e eeuw heroplevingen en wordt
ook door vele wetenschappers nog impliciet aangenomen. In de volksmond wordt de
term 'positivisme' ook vaak gebruikt om een positieve (levens)houding aan te
duiden.
Het positivisme
zegt dat alleen wat wetenschappelijk bewezen kan worden, echt en waar is. En
dat het ook een naam is voor mensen die vooral positief in het leven staan. Ok,
dit is niet gebonden aan een god, maar ik zal me daar ook niet achter scharen.
Er zijn dingen in het leven die onverklaarbaar zijn, niet wetenschappelijk,
niet door toeval, niet door het lot. Er zijn mysteries in het leven, en dat moet
kunnen. Mysteries en zelfs wonderen. De natuur op zich is een wonder. De
vriendelijkheid van een mens is een wonder. De genezing van iemand die
ongeneeslijk ziek verklaard werd is een wonder en is een mysterie. De geboorte
van een kind is een wonder en een mysterie. Maar noch de wetenschap, noch het
geloof kunnen zulke dingen verklaren. Vele dingen zullen zelfs onverklaarbaar
blijven. Kennis is goed maar staat niet bovenaan mijn lijstje van waarden.
Het niet-godsdienstige karakter van het modern humanisme is niet uitgesproken atheïstisch te noemen. De openheid van sommige humanisten voor verschillende levensbeschouwelijke inspiratiebronnen is vooral West-Europees. In de Verenigde Staten heeft het humanisme een duidelijker atheïstische invalshoek en laat het zich vooral door de verlichting inspireren. Dit heeft te maken met de grotere rol van religie in de Amerikaanse samenleving en politiek.
Een andere recente ontwikkeling binnen het georganiseerd humanisme is de onderlinge toenadering van uiteenlopende humanistische organisaties. Een voorbeeld daarvan is de Nederlandse Humanistische Alliantie. In Nederland is het humanisme onder meer actief op het gebied van onderwijs, ontwikkelingssamenwerking, vrijwilligerswerk, levensbeschouwelijke ontwikkeling en maatschappelijk debat, vredeseducatie, wetenschappelijk onderzoek, geestelijke begeleiding (waaronder uitvaartbegeleiding en relatieviering) en mensenrechten.
Ook hier vind ik
dat er veel nadruk op kennis gelegd wordt. Ik kan ervan genieten om iets bij te
leren, liefst via ervaringen, minder door studeren maar toch. Maar voor mij
vormt die nadruk op kennis ook een link naar presteren. Dat is niet slecht maar
vaak wordt daar in de realiteit mee overdreven. Wat ik wel kan waarderen is wat
het woord ‘humanisme’ bij mij oproept en in deze tekst ook wordt bevestigd:
menselijke waardigheid, vrijheid, persoonlijkheid, menselijkheid, streven naar
een mooi leven, gelijkwaardigheid, mensenrechten, … Dit is misschien de
stroming of het ‘geloof’ waar ik mij het best in kan vinden. Maar ik voel niet
echt de nood om me ergens bij aan te sluiten. Klinkt dat egoïstisch? Asociaal?
Geloof en religie zijn een paar van de interessantste dingen op aarde, als je t mij vraagt. Niet omdat ik zelf geloof, integendeel, maar om te zien hoe het een onderdeel van cultuur vormt. Voor mij is het fascinerend om te zien hoe mensen er mee omgaan, welke gevolgen ze er aan koppelen, op welke wijze het een leven kan bepalen... Ik ben er dan ook van overtuigd dat geloof ook een zeer positieve kracht kan zijn, of toch tenminste voor mensen die echt geloven. Dan kan je bijvoorbeeld zien hoe iemand die echt gelooft dat een handoplegging helpt, er ook effectief beter van wordt, of zelfs geneest.
BeantwoordenVerwijderenHet gevoel te hebben om andere mensen te moeten overtuigen, vind ik echter een zeer zwaar minpunt aan de meeste religies. Je kunt er zo extreem in gaan... Dat je met een ander converseert over religieuze onderwerpen, en hem/haar zo je verhaal errond vertelt, vind ik goed. Zolang je de andere maar de keuze geeft om er in mee te gaan, of zijn eigen ding te blijven doen. Maar zo ver gaan, dat er heuse oorlogen door ontstaan, daar kan ik niet mee akkoord gaan.
Het verbaast mij trouwens dat positivisme als een levensbeschouwing wordt gezien. Ik kende het enkel als een wetenschappelijke stroming, die voor alles een bewijs eist wat enkel uit kennis bekomen kan worden. Ik dacht net dat wetenschappers zo hard gruwelden van religie, en ik ken er dan ook een aantal die met deze aanduiding absoluut een probleem zouden hebben :-)
En ook humanisme als levensbeschouwing heb ik moeite mee. Waarom moet alles in een vakje geduwd worden? Waarom moet het kind een naam hebben? Dat klinkt alsof een mens een bewuste keuze maakt, alsof een mens zich ergens moet bij aansluiten, zoals je zegt. Waarom kan je niet gewoon de religies respecteren en er evt. uithalen wat voor jou het beste met je karakter, normen en waarden overeenkomt, zonder het te moeten benoemen?
Sinds ik begonnen ben met dit vak, heb ik dus de tijd genomen om meer over verschillende religies te leren. Ik was daarvoor wel al nieuwsgierig of ik stelde me toch vragen omdat sommige religies toch steeds dichterbij komen. Je hoort zoveel over de Islam, goed en slecht, en dan vraag ik me vaak af vanwaar bepaalde gewoontes komen. Misschien kan ik die gewoontes beter begrijpen als ik er iets meer over weet. Er bestaan verschillende soorten meditatie en er wordt vaak spottend over gepraat. Maar wat kan je daar nu uithalen? Waar komen ze vandaan en is het echt of komt het van een 'kwakzalver'? Je kan inderdaad zeggen, is dat belangrijk? Je probeert het uit en beslist of het iets voor jou is of niet, punt. Maar heeft pa ons niet geleerd verder te kijken dan onze neus lang is? Gezonde nieuwsgierigheid is ook niet slecht. En onder andere mindfulness komt van het boeddhisme, een geloof waar ik veel respect voor heb. Dus heeft het voor mij meer betekenis.
BeantwoordenVerwijderenMoeten we in vakjes geduwd worden? Nee, natuurlijk niet, liefst niet zelfs. Maar ik was wel blij te lezen dat er ook stromingen bestaan die niet religieus getint zijn. Mensen die zich groeperen vanuit een gemeenschappelijk geloof in iets dat niks met een god te maken heeft. Wat het wel voor mij belangrijk maakt, is dat ik op deze manier ontdek dat ik niet de enige ben die nog in de goedheid van de mens geloof, dat er waarden zijn die niet alleen voor mij belangrijk zijn. Soms zou je toch de hoop opgeven dat het beter zal worden. En wat blijft er dan nog over? Door de ontdekking van humanisme en bijvoorbeeld ook 'pluralisme' (via de site van BZN die echt de moeite is) weet ik dat er toch nog groepen bestaan die niet vanuit een god de wereld willen veranderen, maar vanuit bepaalde waarden. En zeg nu zelf, in groep kan je toch veel meer bereiken dan alleen? Of dat gevoel heb ik in ieder geval.