http://www.petertomjones.be/images//014_017_raak_11.pdf
De mondiale ecologische voetafdruk is 30 tot 40% groter dan den draagkracht van de aarde.
Het milieu komt stilaan meer in de kijker maar het blijft voornamelijk bij aandacht, er wordt niet genoeg gedaan. Het probleem is dat het economisch systeem wil groeien, ten koste van alles. Er wordt meer gestreefd naar duurzaamheid maar daarin gaat men nog niet ver genoeg. ‘. Je zou de aandacht voor duurzame ontwikkeling kunnen vergelijken met achteruitstappen in een trein die ondertussen steeds sneller vooruitraast.’
Verandering is nodig op structureel niveau en op cultureel gedragsmatig niveau. Daarvoor hebben we de vier E’s nodig: enable, encourage, exemplify en engage. Enable betekent mogelijk maken, in staat stellen. Het is aan de overheid om ervoor te zorgen dat mensen kunnen kiezen voor de duurzame keuze. Wil je dat mensen minder met de auto rijden, zorg dan dat er goed, bereikbaar openbaar vervoer is, dat er veel en veilige fietspaden zijn, enzovoort. Encourage staat voor aanmoedigen. Zorg ervoor dat mensen financieel beloond worden voor duurzaam gedrag en financieel bestraft worden voor de niet duurzame keuzes. Maak dat openbaar vervoer goedkoop tot zelfs gratis. Bij die twee eerste E’s situeert de aanpak zich vooral op het structureelpolitieke vlak en veronderstelt een heel actief optreden van de overheid. Exemplify wil zeggen dat de overheid, maar ook alle grote organisaties, het goede voorbeeld moeten geven. De burger oproepen zich duurzaam te gedragen, maar zelf het tegenovergestelde gedrag vertonen, is dodelijk voor heel het duurzaamheidsverhaal. Engage tenslotte staat voor het stimuleren van engagement voor duurzame keuzes. Op dit vlak kunnen vooral socioculturele organisaties zoals kwb en KAV een heel belangrijke rol spelen. Niet zozeer door mensen te bombarderen met informatie maar door hen zelf te betrekken bij verandering via gemeenschapsprojecten en betrokkenheid te stimuleren. Dat is wat kwb o.a. doet met de klimaatwijken. Dergelijke veranderingen zijn veel duurzamer dan de individuele gedragsverandering via overtuiging met behulp van de zoveelste folder in je bus.
Een echte transitie is onmogelijk zonder medewerking van de overheid, de bedrijfswereld en de burgers-consumenten, al dan niet georganiseerd. Die drie vormen samen de noodzakelijke ‘driehoek van verandering’. De cruciale rol bij die verandering ligt bij de overheid.
http://www.ted.com/talks/tim_jackson_s_economic_reality_check?language=en
Dit is wat volgens mij de essentie is:
Twee miljard mensen op de wereld zijn chronisch ondervoed.
We laten onze economie zodanig groeien dat we onze wereld kapot aan het maken zijn door energievoorraden uit te putten, de natuur te vervuilen, regenwouden om te hakken,… Dit allemaal voor onze (Westerse) welvaart. Welvaart drukken wij uit in termen van geld en economische groei. Alleen de recessie dwingt ons ertoe die groei iets af te remmen. We zitten met een dilemma: de planeet vernielen of ons systeem van groei vernielen.
De dynamica van ons systeem: firma’s produceren goederen voor huishoudens en voorzien in hun inkomen en dat is nog beter want dat inkomen kan gespendeerd worden aan nog meer goederen en diensten. Dat is de circulatie van de economie. Daarnaast hebben we een heel eenvoudig economisch verschijnsel: investeren. Investeringen stimuleren de groei, jagen productiviteit in de hoogte, doet de prijzen dalen en zet aan tot nog meer consumptie. Om daarin steeds verder te kunnen gaan, wordt steeds op zoek gegaan naar nieuwe dingen. Er komen steeds nieuwe consumentenmarkten en consumptiegoederen. Mensen houden van nieuwe dingen, ook materiële dingen want dat is een soort van taal geworden. Daarmee vertellen mensen hoe belangrijk ze zijn, wat hun status is. We hebben steeds meer nodig om onszelf te bewijzen aan anderen. Of we nu geld hebben of niet, we kopen het toch. We maken er zelfs schulden voor. En ook al willen we die goederen niet kopen, toch moeten we omdat het systeem anders instort.
Tijdens de crisis willen mensen zich veilig stellen, minder uitgeven en meer sparen. Maar dan maak je het systeem nog verder kapot. Sparen vertraagt het herstel. En hier zien we hoe het systeem botst met de natuur van de mens.
Waarom doen mensen niet wat nodig is om klimaatveranderingen aan te pakken? We zijn zo hard bezig met ons leven: de kinderen op tijd naar school brengen, zelf op tijd op het werk zijn, overleven van hopen emails, alledaagse politiek, winkelen, eten maken, elke avond een paar kostbare uren ontsnappen naar prime time tv,… En waarom? We helpen een sociale wereld creëren en proberen daar een geloofwaardige plek in te vinden. Dat is een heel andere visie dan die van het systeem van economische groei. Wie zijn we dan? Egoïsten of altruïsten? Is rekening houden met onszelf het belangrijkste of rekening houden met de ander? De psychologie zegt altijd dat er een spanning is tussen rekening houden met jezelf en rekening houden met anderen.
Er is nog zo’n spanning: nieuwigheden zoeken tegenover traditie en behoud. Nieuwigheden zijn belangrijk in veranderende situaties waarin we ons moeten kunnen aanpassen. Tradities zijn belangrijk voor stabiliteit om families en sociale groepen te vormen.
In dit alles ligt een oplossing. We moeten de mens niet veranderen, we moeten mogelijkheden niet beknotten. We moeten ons openstellen om volledig mens te kunnen worden. Onze altruïstische kant moet beschermd worden. Wat we nodig hebben zijn bedrijven met gemeenschapsbelang, ondernemingen met ecologische en sociale doelen, een economie die in andere dingen investeert, in bescherming en onderhoud van ecologische activa (lage-koolstoftechnologieën en infrastructuren), in zinvolle welvaart, niet alleen in het materiële maar ook in het sociale en psychologische. Investeren is uiteindelijk maar een economisch concept, niet meer of minder dan een relatie tussen het heden en de toekomst. Een gedeeld heden en een gezamenlijke toekomst. En we hebben die relatie nodig om na te denken, om hoop te herwinnen. Hoop om de twee miljard mensen met chronische honger uit de armoede te helpen. Het is duidelijk dat we dat nooit zullen bereiken als we er niet in slagen de welvaart van de rijke landen zinvoller te herdefiniëren. Een welvaart die zinvoller is en minder materialistisch dan het op groei gebaseerde model. Een Afrikaanse filosoof wees op de gelijkenissen tussen deze visie op welvaart en het traditionele Afrikaanse concept ‘ubuntu’. Ubuntu wil zeggen ‘ik ben omdat wij zijn’. Welvaart is een gedeelde onderneming. De fundamenten zitten al in ons. We moeten ontwikkeling niet tegengaan en ook niet de menselijke natuur veranderen. We moeten eenvoudige stappen zetten naar een economie met een doel. Aan de basis van die economie moet de visie liggen van wat het betekent om een mens te zijn.
Als je beide teksten combineert, besluit ik dat de overheid
moet ingrijpen. Ons systeem mag niet meer gebaseerd zijn op economische groei
maar op menselijke groei. We moeten meer aandacht geven aan ecologie en
daarnaast ook aan het sociale leven. Mensen hebben elkaar nodig om open te
bloeien. Dat openbloeien is de welvaart, niet onze bankrekeningen en onze
bezittingen. Het materialistische is ook nodig maar mag niet meer het
streefdoel zijn. We moeten elkaar helpen, ook onbekenden, zoals die enorme
aantallen mensen die in armoede leven. Niet alleen de overheid moet
veranderingen doorvoeren, ook wij moeten daaraan meewerken. Zo’n verandering gaat
niet van vandaag op morgen, het gaat geleidelijk aan.We laten onze economie zodanig groeien dat we onze wereld kapot aan het maken zijn door energievoorraden uit te putten, de natuur te vervuilen, regenwouden om te hakken,… Dit allemaal voor onze (Westerse) welvaart. Welvaart drukken wij uit in termen van geld en economische groei. Alleen de recessie dwingt ons ertoe die groei iets af te remmen. We zitten met een dilemma: de planeet vernielen of ons systeem van groei vernielen.
De dynamica van ons systeem: firma’s produceren goederen voor huishoudens en voorzien in hun inkomen en dat is nog beter want dat inkomen kan gespendeerd worden aan nog meer goederen en diensten. Dat is de circulatie van de economie. Daarnaast hebben we een heel eenvoudig economisch verschijnsel: investeren. Investeringen stimuleren de groei, jagen productiviteit in de hoogte, doet de prijzen dalen en zet aan tot nog meer consumptie. Om daarin steeds verder te kunnen gaan, wordt steeds op zoek gegaan naar nieuwe dingen. Er komen steeds nieuwe consumentenmarkten en consumptiegoederen. Mensen houden van nieuwe dingen, ook materiële dingen want dat is een soort van taal geworden. Daarmee vertellen mensen hoe belangrijk ze zijn, wat hun status is. We hebben steeds meer nodig om onszelf te bewijzen aan anderen. Of we nu geld hebben of niet, we kopen het toch. We maken er zelfs schulden voor. En ook al willen we die goederen niet kopen, toch moeten we omdat het systeem anders instort.
Tijdens de crisis willen mensen zich veilig stellen, minder uitgeven en meer sparen. Maar dan maak je het systeem nog verder kapot. Sparen vertraagt het herstel. En hier zien we hoe het systeem botst met de natuur van de mens.
Waarom doen mensen niet wat nodig is om klimaatveranderingen aan te pakken? We zijn zo hard bezig met ons leven: de kinderen op tijd naar school brengen, zelf op tijd op het werk zijn, overleven van hopen emails, alledaagse politiek, winkelen, eten maken, elke avond een paar kostbare uren ontsnappen naar prime time tv,… En waarom? We helpen een sociale wereld creëren en proberen daar een geloofwaardige plek in te vinden. Dat is een heel andere visie dan die van het systeem van economische groei. Wie zijn we dan? Egoïsten of altruïsten? Is rekening houden met onszelf het belangrijkste of rekening houden met de ander? De psychologie zegt altijd dat er een spanning is tussen rekening houden met jezelf en rekening houden met anderen.
Er is nog zo’n spanning: nieuwigheden zoeken tegenover traditie en behoud. Nieuwigheden zijn belangrijk in veranderende situaties waarin we ons moeten kunnen aanpassen. Tradities zijn belangrijk voor stabiliteit om families en sociale groepen te vormen.
In dit alles ligt een oplossing. We moeten de mens niet veranderen, we moeten mogelijkheden niet beknotten. We moeten ons openstellen om volledig mens te kunnen worden. Onze altruïstische kant moet beschermd worden. Wat we nodig hebben zijn bedrijven met gemeenschapsbelang, ondernemingen met ecologische en sociale doelen, een economie die in andere dingen investeert, in bescherming en onderhoud van ecologische activa (lage-koolstoftechnologieën en infrastructuren), in zinvolle welvaart, niet alleen in het materiële maar ook in het sociale en psychologische. Investeren is uiteindelijk maar een economisch concept, niet meer of minder dan een relatie tussen het heden en de toekomst. Een gedeeld heden en een gezamenlijke toekomst. En we hebben die relatie nodig om na te denken, om hoop te herwinnen. Hoop om de twee miljard mensen met chronische honger uit de armoede te helpen. Het is duidelijk dat we dat nooit zullen bereiken als we er niet in slagen de welvaart van de rijke landen zinvoller te herdefiniëren. Een welvaart die zinvoller is en minder materialistisch dan het op groei gebaseerde model. Een Afrikaanse filosoof wees op de gelijkenissen tussen deze visie op welvaart en het traditionele Afrikaanse concept ‘ubuntu’. Ubuntu wil zeggen ‘ik ben omdat wij zijn’. Welvaart is een gedeelde onderneming. De fundamenten zitten al in ons. We moeten ontwikkeling niet tegengaan en ook niet de menselijke natuur veranderen. We moeten eenvoudige stappen zetten naar een economie met een doel. Aan de basis van die economie moet de visie liggen van wat het betekent om een mens te zijn.
Ok, denk ik dan. Ik ga volledig akkoord. Laten we eraan
beginnen. Want het is ondertussen al vijf voor twaalf. Maar wat kan ik doen? Ik
vind nergens een concreet antwoord op die vraag. Moet ik gewoon afwachten tot
de politici ook hun klik gemaakt hebben? Want ondertussen blijven we gewoon
meedraaien in het systeem omdat het onmogelijk is om er tegenin te gaan op je
eentje, ondertussen blijft het openbaar vervoer duur en omslachtig, ondertussen
blijven we maar werken om geld te verdienen om ons de nodige luxe aan te
schaffen zodat we ’s avonds toch enkele uurtjes pauze kunnen nemen,…
Geen opmerkingen:
Een reactie posten