Vlaams, Verkavelingsvlaams, Nederlands

Zo, gisteren mijn eerste twee examens afgelegd: ICT en schriftelijk examen van taalvaardigheden. Gisterenavond kreeg ik al een beoordeling van ICT: voor het examen een B. Eerder kreeg ik al voor opdrachten A,B,B,C. Totaal: geslaagd. Het juiste cijfer krijgen we pas op het einde van het schooljaar. Nu heb ik dus toch al één vak afgewerkt. En succesvol. Op naar het volgende.

Wat gebruik je het meest? Vlaams, verkavelingsvlaams of Nederlands? En wat mijn mening is? Euh, moeilijk te zeggen. Laat me eens denken.
Bij mijn ouders ben ik in het West-Vlaams opgegroeid. Volgens mijn herinneringen zijn we nooit verplicht geweest om ‘mooi’ te praten en werden we ook nooit in het AN aangesproken. Ik kan me nog goed herinneren dat mijn buurmeisjes helemaal anders praatten dan wij, ‘mooi’ dus. Ik denk dat dat kwam omdat hun mama niet oorspronkelijk Belgische was. In ieder geval viel het me als kind al op dat er een verschil was.

Heb ik daar problemen mee dat ik in het West-Vlaams opgegroeid ben? Helemaal niet! Het is een deel van onze cultuur, ik hou eraan vast. Maar moeten we ook Algemeen Nederlands kunnen? Ja! Gelukkig heb ik op school nooit erg veel problemen gehad met het aanleren van AN. Volgens mij kan ik het ook behoorlijk goed schrijven. Maar het gebruiken als gesproken taal valt me moeilijker.

Thuis, bij Christophe, spreek ik geen West-Vlaams omdat het voor hem te moeilijk is om dialecten te begrijpen. Vele woorden kent hij niet en omdat er vaak een vreemde uitspraak is herkent hij ook de gekende woorden niet. Eén uitzondering: zijn grootouders, waarmee hij opgegroeid is en die nooit AN geleerd hebben. Hun enige aanpassing om met Christophe te praten is dat ze beter articuleren tegenover hem dan ze gewoon zijn te doen. Zijn pa is Franstalig dus is communiceren met hem nogal moeilijk. Zijn ma leerde ook nooit uitgebreid AN maar spreekt toch ‘mooi’ tegen haar zoon. Zeg maar een 'gekuiste' versie van het West-Vlaams.

Bij Christophe spreek ik dus geen West-Vlaams maar ook geen AN. Het is tenslotte een situatie waar ik me op mijn gemak voel en me dus niet zo bewust ben van de taalregels. Wat overblijft is dus een tussentaal.

Bij mijn ouders, broer, zussen en de grote familie spreek ik West-Vlaams. Maar ik heb een Nederlander als schoonbroer. Ook daar moet ik dus mijn taal aanpassen.

Op dit moment werk ik in een kinderdagverblijf in Kruishoutem, net over de grens tussen West- en Oost-Vlaanderen. Ze begrijpen me niet als ik West-Vlaams praat. Dus pas ik opnieuw mijn taal aan. Maar ik kan het geen AN noemen. Mijn collega’s spreken ook geen AN, sommigen gebruiken hun eigen dialect, wat ik ook vaak niet begrijp. Maar het zet me dus niet aan AN te gebruiken omdat zij dat ook niet doen. Dan komen we dus uit op een tussentaal.

Als ik dus al die situaties optel, kom ik uit op een overgroot deel tussentaal. Het is voor mij een automatisme geworden. Misschien is dat ook de reden waarom ik met mijn Nederlandse schoonbroer geen AN kan praten. Het is geen automatisme, het komt niet vanzelf. Terwijl de situaties waarin we elkaar ontmoeten ontspannen zijn.
Opnieuw AN praten om les te kunnen geven zal een aanpassing zijn maar het zal me zeker lukken, met wat oefenen en hier en daar een foutje dat eruit moet maar het zal me lukken!

Als ik een tekst moet schrijven, dan schakel ik wel automatisch over op AN. Dan gaat het als vanzelf. Maar als ik die moet uitspreken, dan is dat weer anders. Mijn uitspraak is te Vlaams. Als ik chat of als ik sms dan is het een combinatie van AN en tussentaal. Ik schrijf of typ bijna nooit een dialect woord, tenzij bewust omwille van de context. Ik hou me meestal aan de spellingsregels maar gebruik wel veel afkortingen. Maar op werkwoordfouten zal je me niet vaak betrappen. Ik heb nu wel een nieuwe gsm met fijne toetsjes waardoor ik altijd de verkeerde letters aanklik maar voor de rest is de intentie de juiste spelling te gebruiken mits het weglaten van verschillende letters om het bericht korter en sneller te maken.

Moet ik nog een mening geven over chattaal versus AN bij jongeren?
Ik ben opgegroeid en heb mijn taal ontwikkeld voor chattaal ontstond. Ik heb ook steeds een richting met talen gekozen omdat ik een redelijk goed taalgevoel heb. Hoe zou mijn taal zijn moest ik opgegroeid zijn in het tijdperk van de chattaal? Misschien zou mijn AN even goed zijn als nu omdat mijn taalgevoel me enorm helpt. Maar ik kan me voorstellen dat jongeren die het moeilijk hebben om een taal te leren heel snel en gemakkelijk beïnvloed worden door chattaal, die taal als hun ‘automatisme’ ervaren en het zo veel moeilijker vinden om het AN aan te leren. Als ik terugkijk op mijn schooltijd, kan ik wel zeggen dat het AN er vanaf het eerste leerjaar tot eind zesde middelbaar ‘ingestampt’ is. In die tijd heb ik het niet zo ervaren en ik heb er helemaal geen spijt van. Ik bedoel gewoon dat er heel veel tijd ingestoken geweest is om ons dat aan te leren. Ik kan niet oordelen over de lessen die nu aan AN besteed worden. Het enige dat ik kan zeggen is dat ik het me kan voorstellen dat chattaal een negatieve invloed kan hebben op de ontwikkeling van AN, schriftelijk.

Dat het dialect in Vlaanderen vermindert omdat meer mensen de tussentaal als standaard aannemen, ook tegenover hun kinderen, en die op hun beurt tegen hun kinderen,… dat vind ik jammer. Het is zoals gezegd een deel van onze cultuur. Ik ben er het bewijs van dat als er in het onderwijs genoeg nadruk gelegd wordt op het aanleren van AN dat dialect en AN perfect naast elkaar gebruikt kunnen worden. Mensen, wees niet bang om je kind in je eigen taal op te voeden :D